“Đọc tin một shipper ở Trung Quốc qua đời sau 18 tiếng làm việc, tôi chợt thấy rùng mình. Tôi tự hỏi, liệu một ngày nào đó mình cũng rơi vào cảnh tương tự?”, một shipper thở dài, ngao ngán.
Làm hơn 10 tiếng/ngày mới mong đủ sống
Trở về nhà sau một ngày mưu sinh vất vả, tài xế xe công nghệ Lê Tân (42 tuổi, ngụ tại tỉnh Long An) nằm gục xuống giường, cơ thể như không còn chút sức lực.
Dạo gần đây, thu nhập giảm 50% so với trước. Vậy nên thay vì chỉ làm việc hơn 10 tiếng, anh Tân “tăng tốc”, chạy bất kể ngày đêm.
Mở điện thoại để xem tin tức trước khi đi ngủ, anh Tân bất chợt lặng người, khi đọc được câu chuyện về “một tài xế giao hàng (shipper) tại Trung Quốc qua đời vì làm việc hơn 18 tiếng/ngày”.
Ngẫm lại bản thân cũng làm việc ngần ấy thời gian mỗi ngày, anh Tân vừa lo, vừa không biết sẽ phải làm gì tiếp theo. Ngó thấy vợ con đã ngủ say, nam tài xế chợt thở dài, tạm gác lại nỗi lo ấy để đi ngủ dưỡng sức, sáng mai lại tiếp tục hành trình mưu sinh.
Giấc ngủ chưa kéo dài được bao lâu, anh Tân chợt tỉnh giấc khi chuông báo thức reo khi đồng hồ đã điểm 4h sáng. Cứ thế, 6 năm qua, một tài xế xe ôm công nghệ như anh hầu như ngày nào cũng về nhà khi vợ con đã ngủ và rời đi khi gia đình chưa thức giấc.
Sống ở Long An nên ngày nào tài xế Tân cũng phải chạy hàng chục km đến TPHCM mưu sinh. Anh Tân ăn “bụi”, ngủ “bờ” nên dần dà sức khỏe cũng bị hao mòn theo thời gian.
Thỉnh thoảng, anh cũng dành một vài ngày nghỉ ở bên gia đình. Nhưng mỗi ngày nghỉ là từng ngày lo, bởi xem như ngày đó anh không kiếm được ra tiền.
Đối với anh Tân, anh sợ nhất là hôm nào xe hư hay bản thân bị ốm nặng. Bởi ngày đó xem như chẳng kiếm được tiền mà còn “lỗ vốn”.
“Mỗi ngày, mở mắt ra là tốn mấy trăm nghìn đồng. Nào là tiền trọ, điện, nước, tiền học cho con, ăn uống,… sừng sững trước mắt. Bản thân phải tự nhủ làm sao kiếm được đủ số tiền ấy thì mới được về nhà. Nói thật, cực kỳ áp lực!”, anh Tân nói.
Không thể bỏ nghề
Chỉ mới đăng ký làm tài xế công nghệ hơn nửa năm, nhưng Minh Thông (21 tuổi, ngụ tại TPHCM) đã cảm nhận được sức khỏe bị ảnh hưởng rõ rệt. Trước đó, Thông từng là nhân công tại một vựa trái cây ở quê nhà. Thời gian không ổn định, công việc thường bắt đầu từ 14h đến 3h ngày hôm sau, thậm chí là 8h, nên Thông quyết định bỏ nghề, lên TPHCM làm tài xế xe công nghệ.
Để kiếm được 400.000 đồng/ngày (chưa trừ các chi phí ăn uống, đi lại), nam tài xế phải làm việc từ 9h đến 14h, nghỉ ngơi một lát rồi tiếp tục chạy từ 17h đến 22h mới về nhà. Thời gian ngồi và lái xe lâu khiến Thông thường xuyên bị đau lưng. Thỉnh thoảng, sau những trận mưa lớn rồi lại nắng bất chợt, nam tài xế cảm thấy đau đầu dữ dội vì thời tiết thất thường.
Nhiều tài xế xe công nghệ khẳng định khó có thể chuyển sang làm nghề khác (Ảnh: Nguyễn Vy).
“Công việc này tự do, không gò bó thời gian nên phù hợp với những người thích tự do. Những người đã làm lâu trong nghề thì rất khó chuyển sang việc khác, bởi đã quen rồi, bỏ thì không biết làm gì tiếp theo. Tôi cũng nghĩ đến chuyện sẽ giảm thời gian làm việc để bảo toàn sức khỏe, nhưng nếu không làm hơn 10 tiếng/ngày thì khó đạt được thu nhập mong muốn”, Thông chia sẻ.
Theo khảo sát do Grab phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cùng Trung tâm Tư vấn sức khỏe và Phát triển cộng đồng thực hiện, thu nhập bình quân (đã trừ phí, xăng,…) của tài xế mô tô đang ở mức 318.000 đồng/ngày và 7 triệu đồng/tháng; tài xế xe ô tô là 564.000 đồng/ngày và 12 triệu đồng/tháng.
Về lâu dài, công việc này có thể ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe của các tài xế (Ảnh: Nguyễn Vy).
Nhiều nghiên cứu cho thấy các tài xế toàn thời gian phải làm việc 8-13 tiếng/ngày; tài xế bán thời gian là 5-6 tiếng/ngày. Thời gian làm việc linh hoạt nhiều giờ trong ngày đã vượt quá quy định về số giờ làm việc trong tháng theo Bộ luật Lao động năm 2019 (tối đa 12 tiếng/ngày).
Họ còn bị kiểm soát về thu nhập, lịch trình làm việc. Tỷ lệ chiết khấu của các hãng công nghệ khá cao. Trung bình, tài xế, shipper chỉ nhận được khoảng 75% giá trị đơn hàng, nhưng trong đó, họ đã phải tự trả thêm 30% cho chi phí phương tiện, khấu hao,…
*Tên nhân vật đã được thay đổi theo yêu cầu.
Để lại một phản hồi